एकाइ एक पाठ १ कक्षा १२ अति छोटो उत्तर दिनुहोस

 

एकाइ एक पाठ १ कक्षा १२

अति छोटो उत्तर दिनुहोस

. सामाजिक शिक्षाको परिभाषा लेख्नुहोस्।

सामाजिक शिक्षा भनेको व्यक्ति र समाजको बीचमा समन्वय कायम राख्दै व्यक्तिलाई सामाजिक जिम्मेवारीको बोध गराउने शिक्षा हो।

. जीवन उपयोगी शिक्षाको उद्देश्य के हो?

जीवन उपयोगी शिक्षाको उद्देश्य व्यक्तिलाई आफ्नो दैनिक जीवनमा काम लाग्ने सीप र ज्ञान प्रदान गरी आत्मनिर्भर बनाउनु हो।

. सामाजिक शिक्षाले व्यक्तिमा कुन सीपहरू विकास गर्दछ?

सामाजिक शिक्षाले सहकार्य, नेतृत्व, समस्या समाधान, आलोचनात्मक सोच, र सामाजिक समायोजनका सीपहरू विकास गर्दछ। 

छोटो उत्तर आउने प्रस्न 

. WHO ले सन 1999 मा निर्धारण गरेका जिवनोपयोगि सिपका मुख्य क्षेत्रहरुको छोटो व्याख्या गर्नुहोस

उत्तर

1 सञ्चार र अन्तरव्यक्तिक सिप:

यो सिपले व्यक्तिहरूलाई प्रभावकारी रूपमा विचार, भावना, र जानकारी आदान-प्रदान गर्न मद्दत गर्दछ। यसले राम्रो सम्बन्ध बनाउन र सहकार्य गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।

2 निर्णय गर्ने र समस्या समाधान सिप:

यस सिपले समस्याको समाधानका लागि तार्किक रूपमा विचार गरेर निर्णय लिन सहयोग पुर्‍याउँछ।

3 सिर्जनात्मक र समालोचनात्मक सोचाइ सिप:

सिर्जनात्मक सोचले नयाँ समाधान सिर्जना गर्न मद्दत गर्छ भने समालोचनात्मक सोचले विभिन्न विकल्पको राम्रो विश्लेषण गर्न मद्दत गर्दछ।

4 आत्मजागरूकता र समानुभूति:

आत्मजागरूकताले आफूलाई बुझ्न मद्दत गर्छ भने समानुभूतिले अरूको भावना बुझ्न र सम्बन्ध सुधार गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ।

5 दृढता र समभाव वा आत्मनियन्त्रण:

दृढताले आफूलाई बलियो बनाउन र सही कुरा गर्न प्रेरित गर्छ। आत्मनियन्त्रणले भावना र व्यवहारलाई नियन्त्रण गर्न सिकाउँछ।

6 उत्पादनशीलता र समस्यालाई समाधान गर्ने क्षमता:

यस सिपले मानिसलाई रचनात्मक र प्रभावकारी काम गर्न र चुनौतीहरूको सामना गर्न सक्षम बनाउँछ।

यी सिपहरूले व्यक्तिगत विकास र समाजमा योगदान दिनका लागि आधारभूत भूमिका खेल्छन्।

 सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई समाजमा कसरी अनुकूल बनाउँछ? लेख्नुहोस।

उत्तर: सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई समाजको मूल्य, नियम, परम्परा, र संरचनाबारे जानकारी प्रदान गर्दछ। यसले व्यक्तिमा सामाजिक जिम्मेवारी, सहकार्य, र सामूहिक जीवनको महत्त्वबारे चेतना जगाउँछ। 

समाजको नियम र संरचनाको ज्ञान: सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई समाजको राजनीतिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक संरचनाबारे बुझ्न सहयोग गर्छ। उदाहरण: व्यक्तिले कानुन, मानवअधिकार, र सामाजिक न्यायको महत्व बुझ्न सक्छ।

सामाजिक समस्याको समाधान गर्ने क्षमता:

यो शिक्षाले व्यक्तिलाई समाजमा रहेको गरिबी, अशिक्षा, जातीय भेदभाव, र लैङ्गिक असमानता जस्ता समस्याहरूको समाधान गर्न सहयोगी बनाउँछ।

सहकार्य र अनुकूलन क्षमता:

व्यक्तिले समूहमा कसरी काम गर्ने, सहकार्य गर्ने, र समाजमा आफ्नो भूमिकालाई प्रभावकारी बनाउन सिक्छ।

उदाहरण: सामूहिक निर्णय गर्ने क्षमता।

सांस्कृतिक विविधताको सम्मान:

व्यक्तिलाई समाजका विभिन्न संस्कृतिबारे बुझ्न र सम्मान गर्न प्रेरित गर्दछ। यसले समाजमा एकता र शान्ति कायम राख्न सहयोग गर्छ।

निष्कर्ष:

सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई समाजसँग सहज रूपमा अनुकूल हुने, समस्याहरूको समाधान गर्न सक्षम हुने, र समाजलाई सकारात्मक योगदान दिने योग्य बनाउँछ।

. सामाजिक शिक्षाको मुख्य विशेषताहरू उल्लेख गर्नुहोस्।

सामाजिक शिक्षाको विशेषताहरू:

1. समाजको मूल्य र परम्पराको बोध गराउने:

सामाजिक शिक्षा व्यक्तिलाई समाजका परम्परा, मूल्य, र आचरणबारे जानकारी गराउँछ। यसले व्यक्तिलाई समाजसँग अनुकूल बनाउँछ।

2. सामाजिक जिम्मेवारीको भावना विकास गर्ने:

व्यक्तिमा समाजको हितका लागि काम गर्ने भावना र दायित्वको बोध गराउँछ।

3. सहकार्य र समन्वय प्रोत्साहन गर्ने:

यो शिक्षाले सहकार्यको महत्व बुझाउँछ र समाजमा समन्वय कायम राख्न सहयोग गर्दछ।

4. समावेशिता प्रवर्द्धन गर्ने:

जात, धर्म, लिङ्ग, वा क्षेत्रीय विभेदको अन्त्य गरी समावेशी समाज निर्माण गर्न प्रेरित गर्दछ।

5. व्यक्तिगत र सामूहिक निर्णय क्षमताको विकास गर्ने:

सामाजिक शिक्षाले व्यक्तिलाई निर्णय गर्ने क्षमतामा सशक्त बनाउँछ, जसले समाजमा सामूहिक विकास सम्भव बनाउँछ।

 . जीवन उपयोगी शिक्षाको महत्त्व वर्णन गर्नुहोस्।

जीवन उपयोगी शिक्षाको महत्त्व:

1. व्यक्तिगत आत्मनिर्भरता:

जीवन उपयोगी शिक्षाले व्यक्तिलाई व्यवहारिक सीप र ज्ञान प्रदान गरेर आत्मनिर्भर बनाउँछ।

2. रोजगारी सिर्जना:

यस शिक्षाले रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्न र उद्यमशीलता विकास गर्न मद्दत गर्दछ।

3. समस्यासँग जुध्ने क्षमता विकास:

व्यक्तिमा समस्यासँग जुध्ने र समाधान निकाल्ने क्षमता विकास गर्दछ।

4. सामाजिक समायोजन:

जीवन उपयोगी शिक्षा व्यक्तिलाई समाजमा अनुकूल बन्न, सहकार्य गर्न, र शान्तिपूर्ण जीवन बिताउन सहयोग गर्दछ।

5. समाजको समग्र विकास:

जब व्यक्तिहरू सक्षम र आत्मनिर्भर हुन्छन्, तब समाजको आर्थिक, सामाजिक, र सांस्कृतिक विकास सुनिश्चित हुन्छ।

उदाहरण:

एक व्यक्तिले सीपमूलक तालिम (जस्तै: कम्प्युटर, सिलाई-बुनाई, वा कृषि तालिम) लिने हो भने उसले आफ्नो व्यवसाय सुरु गर्न सक्छ। यसले न केवल उसलाई आत्मनिर्भर बनाउँछ, तर अन्यलाई रोजगारी पनि दिन्छ।

 . सामाजिक शिक्षाले व्यक्तिको व्यावसायिक जीवनमा कसरी योगदान दिन्छ?

सामाजिक शिक्षाले व्यावसायिक जीवनमा योगदान गर्ने तरिकाहरू:

1. सहकार्यको भावना विकास:

यो शिक्षाले व्यक्तिलाई सहकार्य, समूहमा काम गर्ने र समन्वय गर्ने कला सिकाउँछ।

2. नेतृत्व क्षमताको विकास:

सामाजिक शिक्षाले व्यक्तिलाई प्रभावकारी नेतृत्व गर्न र समूहलाई परिचालन गर्न सक्षम बनाउँछ।

3. समस्या समाधान गर्ने सीप:

यो शिक्षाले समस्यालाई चिन्हित गरी समाधान गर्न आवश्यक सीपहरू प्रदान गर्दछ।

4. सामाजिक सम्बन्ध सुधार:

सामाजिक शिक्षा प्राप्त व्यक्तिले व्यावसायिक सम्बन्धलाई सुदृढ गर्न सक्छ, जसले व्यवसायिक सफलतामा योगदान पुर्‍याउँछ। उदाहरण: एक राम्रो व्यवस्थापक बन्न, व्यक्तिले सहकार्य र निर्णय क्षमताको राम्रो ज्ञान हुनुपर्छ। सामाजिक शिक्षाले यस्ता सीपहरूको विकास गर्दछ।

.  सामाजिक तथा जीवन उपयोगी शिक्षाको परिभाषा, उद्देश्य र महत्त्व विस्तृत रूपमा व्याख्या गर्नुहोस्।

परिभाषा: सामाजिक शिक्षा: व्यक्तिलाई समाजको मूल्य, परम्परा, र नियमबारे शिक्षित गर्ने प्रक्रिया हो।

जीवन उपयोगी शिक्षा: व्यक्तिलाई दैनिक जीवनमा काम लाग्ने व्यवहारिक सीप र ज्ञान प्रदान गर्ने प्रक्रिया हो।

उद्देश्य:

1. सामाजिक शिक्षा:

व्यक्तिमा सामाजिक जिम्मेवारीको भावना विकास।

समाजमा अनुशासन, समन्वय, र शान्ति स्थापना।

जातीय भेदभाव र असमानताको अन्त्य।

2. जीवन उपयोगी शिक्षा:

व्यक्तिलाई आत्मनिर्भर बनाउने।

व्यावसायिक सीप र ज्ञान प्रदान गर्ने।

रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्ने।

महत्त्व:

1. सामाजिक शिक्षाको महत्त्व:

समाजलाई सुसंस्कृत र समृद्ध बनाउँछ।

सहकार्य र सामूहिक जिम्मेवारी प्रवर्द्धन गर्छ।

सामाजिक समस्या समाधान गर्न सहयोग गर्छ।

2. जीवन उपयोगी शिक्षाको महत्त्व:

व्यक्तिलाई व्यक्तिगत र व्यावसायिक रूपमा सशक्त बनाउँछ।

आत्मनिर्भरता र उद्यमशीलता विकास गर्छ।

आर्थिक विकास र गरिबी न्यूनीकरणमा सहयोग गर्छ।

निष्कर्ष:

सामाजिक र जीवन उपयोगी शिक्षा व्यक्तिलाई जिम्मेवार नागरिक बनाउने महत्वपूर्ण साधन हो।

लामो उत्तर दिनुहोस

. सामाजिक अध्ययन र जीवन उपयोगी शिक्षाको अन्तरसम्बन्धको विस्तृत वर्णन गर्नुहोस

सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई समाजको संरचना, नियम, र परम्पराबारे बुझाउँछ।

जीवन उपयोगी शिक्षाले ती ज्ञानलाई व्यवहारमा लागू गर्ने सीपहरू प्रदान गर्छ।

उदाहरण: सामाजिक अध्ययनले न्यायको अवधारणा सिकाउँछ, जबकि जीवन उपयोगी शिक्षाले विवाद समाधानका व्यावहारिक सीपहरू विकास गर्न सहयोग गर्दछ।

व्यक्तिगत र सामूहिक प्रगति:

सामाजिक अध्ययनले समाजको भलोका लागि योगदान गर्न प्रेरित गर्छ।

जीवन उपयोगी शिक्षाले व्यक्तिलाई आत्मनिर्भर बनाउँदै समाजको आर्थिक र प्राविधिक विकासमा योगदान गर्न सक्षम बनाउँछ।

समाजमा अनुकूलन क्षमता: सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई समाजमा व्यवहार र सहकार्यको महत्त्व सिकाउँछ।

जीवन उपयोगी शिक्षाले समाजसँग अनुकूल हुन व्यवहारिक सीप प्रदान गर्छ।

उदाहरण: समूहमा काम गर्ने, समय व्यवस्थापन, र निर्णय क्षमताको विकास।

समस्या समाधानमा सहयोग:

सामाजिक अध्ययनले सामाजिक समस्याको जड र समाधानका सिद्धान्तहरू सिकाउँछ।

जीवन उपयोगी शिक्षाले ती समस्याको व्यवहारिक समाधान गर्न सीप प्रदान गर्दछ।

उदाहरण: जातीय भेदभावको ज्ञान सामाजिक अध्ययनले दिन्छ, जबकि सहकार्य र सम्वाद कला जीवन उपयोगी शिक्षाले सिकाउँछ।

सांस्कृतिक विविधता र समानता प्रवर्द्धन:

सामाजिक अध्ययनले समाजमा विविध संस्कृति र परम्पराबारे बुझ्न मद्दत गर्छ।

जीवन उपयोगी शिक्षाले ती विविधताहरूको सम्मान गर्दै समाजमा सकारात्मक भूमिका निर्वाह गर्न सहयोग गर्दछ।महत्त्व:

समाजको सन्तुलित विकास:

यी शिक्षाहरूको समन्वयले समाजको सांस्कृतिक, आर्थिक, र सामाजिक संरचनालाई स्थिर बनाउँछ।

व्यक्तिगत आत्मनिर्भरता:

सामाजिक अध्ययनले व्यक्तिलाई जिम्मेवार नागरिक बनाउँछ, जबकि जीवन उपयोगी शिक्षाले आत्मनिर्भर र उद्यमशील बनाउँछ।

शान्ति र सहकार्यको प्रोत्साहन:

सहकार्य, संवाद, र समस्याको समाधान गर्ने सीपहरू विकास हुन्छन्।

निष्कर्ष:

सामाजिक अध्ययन र जीवन उपयोगी शिक्षा एक अर्काको परिपूरक हुन्। यी शिक्षाहरूको सही संयोजनले समाजको सन्तुलित विकास, व्यक्तिगत आत्मनिर्भरता, र सामूहिक प्रगति सुनिश्चित गर्न मद्दत गर्दछ। समाजलाई सुसंस्कृत, शान्तिपूर्ण, र प्रगतिशील बनाउने मूल आधार यी दुवै शिक्षाको अन्तरसम्बन्ध नै हो।

 . सामाजिक शिक्षा र जीवन उपयोगी शिक्षाबीचको भिन्नता स्पष्ट पार्दै दुवैको आवश्यकता वर्णन गर्नुहोस्।

सामाजिक शिक्षा र जीवन उपयोगी शिक्षाबीचको भिन्नता

उद्देश्य:

सामाजिक शिक्षा: समाजको परम्परा, मूल्य, नियम, र जिम्मेवारीबारे व्यक्तिलाई सचेत गराउनु।

जीवन उपयोगी शिक्षा: व्यक्तिलाई आफ्नो दैनिक जीवनमा आवश्यक पर्ने व्यवहारिक सीपहरू प्रदान गर्नु।

क्षेत्र:

सामाजिक शिक्षा: परिवार, समुदाय, र समाजसँग सम्बन्धित।

जीवन उपयोगी शिक्षा: व्यक्तिगत विकास र आत्मनिर्भरता संग सम्बन्धित  ।

उपयोगिता:

सामाजिक शिक्षा: सामाजिक जीवनलाई व्यवस्थित र समन्वययुक्त बनाउने।

जीवन उपयोगी शिक्षा: व्यक्तिगत क्षमता, रोजगारी, र समस्या समाधानको लागि उपयोगी।

दुवैको आवश्यकता?

समाजको सन्तुलन र विकासका लागि:

सामाजिक शिक्षाले व्यक्ति र समाजबीचको सम्बन्ध सुदृढ गर्न भूमिका खेल्छ। जीवन उपयोगी शिक्षाले व्यक्ति आत्मनिर्भर भएपछि समाजको आर्थिक, सांस्कृतिक, र प्राविधिक विकास सम्भव बनाउँछ।

समस्याको समाधानका लागि:

जातीय भेदभाव, बेरोजगारी, र हिंसाजस्ता समस्या हटाउन यी शिक्षाहरू अत्यावश्यक छन्।

रोजगारी र उद्यमशीलता प्रवर्द्धन गर्न:

जीवन उपयोगी शिक्षाले रोजगारी सिर्जना गर्छ भने सामाजिक शिक्षा सहकार्य र समन्वय बढाउँछ।

 समाजको विकासमा जीवन उपयोगी शिक्षाको भूमिका के हो? उदाहरणसहित व्याख्या गर्नुहोस्।

जीवन उपयोगी शिक्षाको भूमिका

व्यक्तिगत आत्मनिर्भरता:

जीवन उपयोगी शिक्षा व्यक्तिलाई आत्मनिर्भर बनाउँछ। यसले सीप र ज्ञान प्रदान गरेर व्यक्तिलाई आफ्नो दैनिक समस्याहरू समाधान गर्न सक्षम बनाउँछ।

आर्थिक विकास:

यो शिक्षाले रोजगारी सिर्जना गर्न, उद्यमशीलता विकास गर्न, र समाजको आर्थिक स्थितिमा सुधार ल्याउन मद्दत गर्दछ।

सामाजिक समन्वय:

व्यक्तिमा जिम्मेवारीबोध र सहकार्यको भावना विकसित गरेर समाजलाई सुदृढ बनाउँछ।

समस्याको समाधान:

बेरोजगारी, गरिबी, र अशिक्षाको अन्त्य गर्न जीवन उपयोगी शिक्षाको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ।

उदाहरण:

एक युवाले सीपमूलक तालिम (जस्तै: सिलाई-बुनाई, कम्प्युटर प्रोग्रामिङ, वा उद्यमशिलता) लिएको छ भने उसले आफ्नो व्यवसाय सुरु गर्न सक्छ। यसले उसलाई आत्मनिर्भर बनाउँछ र अन्य व्यक्तिलाई रोजगारी पनि दिन्छ।

कृषि तालिम प्राप्त किसानले आधुनिक प्रविधि प्रयोग गरी उत्पादन बढाउँदा समाजको आर्थिक स्थिति बलियो बन्छ।

.  सामाजिक शिक्षाले समाजमा सकारात्मक परिवर्तन कसरी ल्याउन सक्छ? सामाजिक समस्याको कारण र समाधानहरूका उपायहरु व्याख्या गर्नुहोस्।

सामाजिक शिक्षाले समाजमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने तरिका

सामाजिक समानता: सामाजिक शिक्षाले जातीय भेदभाव र असमानता अन्त्य गर्न सहयोग गर्दछ।

समावेशिता प्रवर्द्धन: यसले समाजका सबै वर्गहरूलाई समान अवसर दिन र सहकार्य बढाउन मद्दत गर्छ।

समस्याको समाधान: यो शिक्षाले हिंसा, भ्रष्टाचार, र अन्य नकारात्मक व्यवहार कम गर्न प्रभावकारी उपाय प्रदान गर्दछ।

समाजमा समस्याका कारणहरू

अशिक्षा: सामाजिक चेतनाको अभावका कारण व्यक्तिहरू परम्परागत सोचमा अडिग रहन्छन्।

गरीबी: आर्थिक अभावले मानिसहरूलाई हिंसा र अपराधतर्फ उन्मुख गराउँछ।

सामाजिक विभेद: जातीय, लैङ्गिक, र धार्मिक विभेदले समाजलाई विखण्डन गर्दछ।

समाधानहरू

शिक्षा र चेतना अभिवृद्धि: प्रत्येक व्यक्तिलाई शिक्षा पहुँचमा ल्याउन पहल गर्नुपर्छ।आर्थिक सशक्तीकरण:

रोजगारी सिर्जना गर्ने कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरेर गरिबी कम गर्नुपर्छ।

सहकार्य र संवाद: सामाजिक शिक्षाले सहकार्य र संवादलाई प्रोत्साहन गरेर समाजलाई एकीकृत गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ।

निष्कर्ष: सामाजिक शिक्षाले व्यक्तिलाई जिम्मेवार नागरिक बनाउँदै समाजलाई शान्त, सुदृढ, र सुसंस्कृत बनाउन योगदान दिन्छ।