आत्मबोध र आत्म मूल्याङ्कन

एकाइ ३

पाठ ५
आत्मबोध र आत्म मूल्याङ्कन
परिचय
आत्मबोध भन्नाले आफ्ना विचार, भावना, व्यवहार तथा कार्यहरू आन्तरिक मूल्य र मान्यतासँग मिल्दा छन् कि छैनन्, भनि मुल्याङ्कन गर्नु भन्ने बुझिन्छ ।
आत्मबोधका प्रकार
Tasha eurich का अनुसार आत्मबोधका प्रकारलाई दुई भागमा विभाजन गरिएको छः
आन्तरिक आत्मबोध
आफ्ना मूल्य, मान्यता तथा इच्छा चाहानाहरू समाज र वातावरणमा उपयुक्त छन् छैनन भनि मुल्याङ्कन गरि आवश्यकता अनुसार परिवर्तन गर्नुलाई आन्तरिक आत्मबोध भनिन्छ।
•वाह्आत्मबोध
अरु मानिसले आफूलाई कस्तो रुपमा हेर्छन वा लिन्छन् भनि जान्ने क्षमतालाई वाह्य आत्मबोध भनिन्छ।
आत्मबोधको महत्त्व
आफूले राम्रो गर्न सक्ने र सुधार गर्न आवश्यक कुरा पता लगाई आफ्नो सिप सुधार गर्नु,
• आफ्नो विचार र कार्यलाई आफ्नो आदर्शसँग मिलाएर खुसी जीवन जिउनु,
आफ्ना अनुयायी, कर्मचारी र सहकर्मीको आफूप्रतिको दृष्टिकोण थाहा पाई असल नेत्तृवकर्ता बन्नु,
आफ्नो कार्य क्षमता वृद्धि गर्न व्यक्तिगत सम्बन्ध बलियो बनाउन तथा संवेग व्यवस्थापन गर्न,
आफ्नो वास्तविक इच्छा, चाहाना महसुस गर्नु र त्यस सुहाउँदो पेसा छनौट गर्न,
आफनो संवेग पहिचान गर्नु तथा आफूलाई कम मनपर्ने कामहरु ल्यागि तनाव कम गर्न ।
.आत्मबोधका तरिका र अभ्यास
ध्यान गर्ने,
• लेख्ने बानिको विकास गर्ने,
मनोमापन परिक्षण गर्ने,
• विश्वासिलो साथीहरुलाई सोध्ने,
कार्यस्थलमा पृष्टपोषण लिने
आत्म मुल्याङ्कन
आफ्ना व्यक्तिगत कार्य र तिनको परिणामलाई व्यवस्थित रूपले विश्लेषण गरि मूल्य दिने प्रकृया नै आत्ममुल्याङ्‌ङ्कन हो । यो प्राय औपाचारिक रूपमा गरिने भएकाले लिखित हुन्छ। आत्ममुल्याङ्‌कन आफ्ना कमि
कमजोरी थाहा पाउने र तिनीहरूलाई सुधार गर्ने महत्त्वपूर्ण अवसर हो ।
आत्म मुल्याङ्‌कनको महत्त्व
व्यक्तिलाई आफूलाई मुल्याङ्कन गर्ने व्यक्ति आफैँ भएको अनुभूति गराउन
आफनो अनुगमन आफैँ गर्ने भएकाले उच्च मनोबलका साथ कार्य गराउन,
संस्थाका कर्मचारी बिच एक आपसबाट सिक्ने बानिको विकास गर्न,
सामुहिक कार्य प्रति उत्प्रेरणा जगाउन,
कामदार कर्मचारी आफैले नयाँ विधि तथा प्रविधिको खोजी गरी प्रयोग गर्न ।
•आत्मा मुल्याङ्कनका तरिका र प्रयोग
कर्नै पनि कार्य गर्दा आफ्नो पेशागत विकास बारे चिन्तन गर्ने,
ऑफना सहकर्मि शिक्षक तथा साथीहरुसँग आफ्नो बारे प्रतिक्रिया लिने र उनीहरुका सुझाव शान्त पूर्वक बिना प्रतिवाद सुन्ने,
लिखित मुल्याङ्कन गर्नु पर्ने भएमा तरिका सिकेर मात्र गर्ने,
आफ्ना कमि कमजोरी हरु प्रति कठोर भएर सत्य पत्ता लगाई परिवर्तन गर्ने,
विगतका कमि कमजोरिलाई सिकाइको रूपमा लिने र चिन्ता नगर्ने,
आफ्ना उपलब्धिको अभिलेख राख्ने ।