कक्षा ११(ख) सहरी बस्ती (Urban Settlement):

 

(ख) सहरी बस्ती (Urban Settlement):
सहरको अङ्ग्रेजी शब्द Urban, Latin भाषाको Urbs बाट आएको हो । यसको अर्थ नगर अथवा
नगरसँग सम्बन्धित हुन्छ । सामान्यतया सहरी बस्ती सेवा उद्योग, व्यापार, पर्यटन आदिमा आधारित हुन्छ।
कुनै बस्ती सहर हुनका लागि देशअनुसार फरक फरक मापदण्ड निर्धारण गरिएको पाइन्छ। नेपालमा हिमाली क्षेत्रमा १०,०००, पहाडी क्षेत्रमा ४०, ००० भित्री मधेसमा ५०,००० तराईमा ७५,००० हजार र काठमाडौँ उपत्याकामा १,००,०००, जनसङ्ख्यासहित नगरीय सेवा तथा सुविधाहरू,जस्तै : विद्युत्, सडक, खानेपानी, सार्वजनिक उद्यान, नगर सभागृह भएको अर्धसहरी क्षेत्रलाई नगर घोषणा गरिन्छ । तसर्थ सहरी बस्तीलाई परिभाषित गर्न कठिन छ । यद्यपि केही विद्वान्हरूले आआफ्नै ढङ्गबाट
१. A.B. Gallion का अनुसार : “सहर भन्नाले त्यस ठाउँमा बस्ने सम्पूर्ण बासिन्दाहरू, बस्नका
लागि घरहरू, किनबेचका लागि पसल, हिँड्नका लागि सडक (गल्ली) र व्यापारका लागि स्थान
उपलब्ध भएको क्षेत्रलाई जनाउँछ ।”
Von Richthofen का अनुसार : "सहरले त्यस्तो क्षेत्र समावेश गरेको हुन्छ, जहाँ कृषिभन्दा
फरक मुख्य पेसाका रूपमा व्यापार र उद्योग हुन्छ ।”
सहरी बस्तीका विशेषता
बढी जनसङ्ख्या बसोबास गर्ने
उद्योग व्यापार पर्यटन, स्वास्थ्य, शिक्षा वा सेवामूलक हुने व्यवसायमा आधारित हुने
मानिसहरूको मुख्य पेसा गैरकृषि हुने
औद्योगिक, व्यापारिक, प्रशासनिक, शिक्षा, स्वास्थ्य आदि सुविधाहरू उपलब्ध हुने
ठुला भवनहरू र घना बस्ती भएको हुने
विकासका पूर्वाधारहरू, जस्तै : यातायात, सञ्चार, विद्यत्, खानेपानी आदिको राम्रो विकास
भएको हुने ।