कक्षा १२ एकाइ ३ पाठ ३ सिर्जनात्मक चिन्तन सिप

 कक्षा १२ एकाइ ३  पाठ ३ सिर्जनात्मक चिन्तन सिप  

अति छोटो प्रस्न 

1. सिर्जनात्मक चिन्तन भनेको के हो?

कुनै पनि परिस्थिति वा परिदृश्यमा नयाँ विकल्पहरू सोच्नु र त्यसलाई वास्तविकतामा बदल्नु नै सिर्जनात्मक चिन्तन हो।

2. सिर्जनात्मक चिन्तन गर्ने व्यक्तिसँग हुने दुई विशेषताहरू लेख्नुहोस्।

जिज्ञासु र खुलापनलाई बढावा दिन्छ।

एउटै कामलाई पनि फरक सोच, ढङ्ग र तरिकाबाट गर्न मद्दत गर्छ।

3. सिर्जनात्मक चिन्तनको तयारी चरणमा के गरिन्छ?

आवश्यक सामग्री व्यवस्था गरिन्छ, अनुसन्धान र मस्तिष्क मन्थन गरेर सबै विकल्पहरू विचार गरिन्छ, र अन्तमा ज्ञान र अनुभवका आधारमा योजना तयार गरिन्छ।

4. सिर्जनात्मक चिन्तनको अभ्यास गर्दा हुने एक फाइदा लेख्नुहोस्।

समस्याहरूको बहुआयामिक समाधान पत्ता लगाउन सहयोग गर्छ।

5. सिर्जनात्मक चिन्तनका दुइ विशेषता लेख्नुहोस।

जिज्ञासु र खुलापनलाई बढावा दिन्छ।

सोचाइ र चिन्तनमा विविधता ल्याउँछ।

6. सिर्जनात्मक चिन्तन प्रक्रियाका पाँच चरणहरू के-के हुन्?

तयारी चरण, विकास चरण, पूर्दाप्ति चरण, मूल्याङ्कन चरण, र प्रमाणीकरण चरण।

7. सिर्जनात्मक चिन्तनको तयारी चरणमा के गरिन्छ?

आवश्यक सामग्री व्यवस्था गरिन्छ, अनुसन्धान र मस्तिष्क मन्थन गरेर सबै विकल्पहरू विचार गरिन्छ, र अन्तमा ज्ञान र अनुभवका आधारमा योजना तयार गरिन्छ।

छोटो उत्तर दिनुहोस

सिर्जनात्मक चिन्तन सिपको अर्थ लेखि यसका विशेस्ताहरु लेख्नुहोस

सिर्जनात्मक चिन्तन सीपको अर्थ

सिर्जनात्मक चिन्तन सीप भनेको कुनै पनि परिस्थिति वा परिदृश्यमा नयाँ विकल्पहरू सोच्नु र त्यसलाई वास्तविकतामा बदल्नु हो। यसले फरक तरिकाले सोच्न, नयाँ कोण र दृष्टिकोणबाट समस्यालाई हेर्न र समाधान गर्न मद्दत गर्छ। 

सिर्जनात्मक चिन्तन सीपका विशेषताहरू

1. जिज्ञासा र खुलापनलाई बढावा दिनु:

सिर्जनात्मक चिन्तनले व्यक्तिलाई नयाँ कुरा जान्न र सिक्न प्रेरित गर्छ। उदाहरणका लागि, कुनै वैज्ञानिकले नयाँ अनुसन्धान गर्दा नयाँ तथ्यहरू पत्ता लगाउँछ।

2. सोचाइ र चिन्तनमा विविधता ल्याउनु:

यसले व्यक्तिलाई फरक दृष्टिकोणबाट सोच्न प्रेरित गर्छ। उदाहरणका लागि, कलाकारले एउटै दृश्यलाई विभिन्न कोणबाट चित्रण गर्न सक्छ।

3. जोखिम बहन गर्ने क्षमता वृद्धि गर्नु:

सिर्जनात्मक चिन्तनले व्यक्तिलाई नयाँ तरिकाहरू अपनाउन र असफलताको डर बिना अघि बढ्न मद्दत गर्छ। उदाहरणका लागि, उद्यमीहरूले नयाँ व्यवसायिक मोडलहरू परीक्षण गर्छन्।

4. सिकाइ र सिर्जनाप्रति अभिरुचि जगाउनु:

यसले व्यक्तिलाई नयाँ सीपहरू सिक्न र सिर्जनात्मक कार्यहरूमा संलग्न हुन प्रेरित गर्छ। उदाहरणका लागि, संगीतकारले नयाँ वाद्ययन्त्र बजाउन सिक्छ।

5. एउटै कामलाई फरक सोच, ढङ्ग र तरिकाबाट गर्न मद्दत गर्नु:

सिर्जनात्मक चिन्तनले व्यक्तिलाई साधारण कार्यहरूलाई पनि नयाँ तरिकाले गर्न प्रेरित गर्छ। उदाहरणका लागि, शिक्षकले पाठ्यक्रमलाई रमाइलो खेलमार्फत पढाउन सक्छ।

यी विशेषताहरूले व्यक्तिलाई समस्याहरूको बहुआयामिक समाधान खोज्न, मानसिक लचकता बढाउन, र जीवनमा नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्न मद्दत गर्छन्।

सिर्जनात्मक चिन्तन सिपको चरणहरु ब्याख्या गर्नुहोस

सिर्जनात्मक चिन्तन सीपले नयाँ विचार, समाधान, र अवधारणाहरू सिर्जना गर्न मद्दत गर्छ। यस प्रक्रियालाई पाँच चरणमा विभाजन गर्न सकिन्छ:

1. तयारी चरण (Preparation Stage):

यस चरणमा समस्या वा अवसरको पहिचान गरिन्छ र आवश्यक सामग्री तथा जानकारी संकलन गरिन्छ। अनुसन्धान, मस्तिष्क मन्थन, र विभिन्न विकल्पहरूको विश्लेषण गरेर योजना तयार पारिन्छ।

2. विकास चरण (Incubation Stage):

तयारीपछि, विचारलाई परिपक्व बनाउन समय दिइन्छ। यस अवधिमा, व्यक्ति अन्य कार्यहरूमा संलग्न भए पनि मस्तिष्कले अवचेतन रूपमा समाधानमाथि काम गरिरहेको हुन्छ।

3. प्रदिप्ति चरण (Illumination Stage):

यसलाई अन्तदृष्टि चरण पनि भनिन्छ। यसमा अचानक नयाँ र नविन विचार उत्पन्न हुन्छ, जसले समस्या समाधानको स्पष्ट मार्ग देखाउँछ।

4. मूल्याङ्कन चरण (Evaluation Stage):

उत्पन्न विचारको व्यावहारिकता र प्रभावकारिता परीक्षण गरिन्छ। उपलब्ध ज्ञान, अनुभव, र अनुसन्धानका आधारमा विचारको सम्भाव्यता मूल्याङ्कन गरिन्छ।

5. प्रमाणीकरण चरण (Implementation Stage):

अन्तिम चरणमा, विचारलाई व्यवहारमा उतारिन्छ। यसका लागि कडा परिश्रम गरी नविन विचारलाई अन्तिम रूप दिइन्छ र अन्य व्यक्तिहरूसमक्ष प्रस्तुत गरिन्छ।

 सिर्जनात्मक चिन्तन सिपको महत्व र अभ्यस उल्लेख गर्नुहोस

सिर्जनात्मक चिन्तन सीपको महत्त्वलाई पाँच बुँदामा यसरी प्रस्तुत गर्न सकिन्छ:

1. मानसिक लचकता वृद्धि:

सिर्जनात्मक चिन्तनले व्यक्तिको मानसिक लचकता बढाउँछ, जसले विभिन्न विकल्पहरूमा विचार गर्ने बानीको विकास गराउँछ। 

2. समस्याको बहुआयामिक समाधान:

यसले समस्याहरूको बहुआयामिक समाधान पत्ता लगाउन सहयोग गर्छ, जसले कार्यस्थलमा आउने चुनौतीहरूलाई अवसरमा परिणत गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ। 

3. नवप्रवर्तन र सुधार:

सिर्जनात्मक चिन्तनले नयाँ विचारहरू उत्पन्न गर्न र कार्यमा नवप्रवर्तन ल्याउन मद्दत गर्छ, जसले उत्पादकता र कार्यक्षमतामा वृद्धि गर्छ।

4. आत्मविश्वास र जोखिम बहन गर्ने क्षमता:

यसले व्यक्तिको आत्मविश्वास बढाउँछ र जोखिम बहन गर्ने क्षमतामा वृद्धि गर्छ, जसले नयाँ अवसरहरूको खोजी गर्न प्रेरित गर्छ।

5. विविध दृष्टिकोणको विकास:

सिर्जनात्मक चिन्तनले एउटै कुराको पनि विभिन्न पक्षहरूको अध्ययन गरी सत्यको खोजी गर्न सहयोग गर्दछ। 

सिर्जनात्मक चिन्तन सीपको अभ्यास

सिर्जनात्मक चिन्तन सीपलाई विकसित गर्नका लागि निम्न अभ्यासहरू उपयोगी छन्:

1. नयाँ ज्ञान र सीप習 प्राप्त गर्नु:

सिर्जनात्मक बन्नका लागि सम्बन्धित क्षेत्रको पर्याप्त ज्ञान र सीप習 प्राप्त गरी विशेषज्ञता हासिल गर्नुपर्छ।

2. जिज्ञासा र उत्सुकता कायम राख्नु:

नयाँ कुरा जान्न र बुझ्न उत्सुक रहनुहोस्, जसले नयाँ विचारहरूको उत्पत्तिमा मद्दत गर्छ।

3. जोखिम लिन तयार हुनु:

नयाँ तरिकाहरू अपनाउन र असफलताको डर बिना अघि बढ्न तयार रहनुहोस्।

4. नकारात्मक सोच परास्त गर्नु:

नकारात्मक प्रवृत्तिलाई परास्त गरी आत्मविश्वास बलियो बनाउनुपर्छ।

5. नियमित अभ्यास र समय व्यवस्थापन:

सिर्जनात्मक कार्यहरूका लागि नियमित समय निकाल्नुहोस् र अभ्यास गर्नुहोस्।

6. मस्तिष्क मन्थन र बहुविकल्पीय सोच:

कुनै समस्या वा अवस्थालाई विभिन्न दृष्टिकोणबाट विश्लेषण गर्नुहोस् र बहुविकल्पीय समाधानहरूको खोजी गर्नुहोस्।

7. आफूलाई चुनौती दिनु:

नयाँ चुनौतीहरू स्वीकार गर्नुहोस् र तिनलाई समाधान गर्न प्रयास गर्नुहोस्, जसले सिर्जनात्मक क्षमतामा वृद्धि गर्छ।