एकाइ ९ पाठ ८ बसाइँसराइको प्रभाव

 एकाइ ९ पाठ ८ बसाइँसराइको प्रभाव

१. आन्तरिक बसाइँसराइ भनेको के हो?

देशको भौगोलिक सीमाभित्र हुने बसाइँसराइलाई आन्तरिक बसाइँसराइ भनिन्छ।

२. बसाइँसराइका प्रमुख धारहरू के-के हुन्?

गाउँबाट सहर, सहरबाट सहर, गाउँबाट गाउँ, र सहरबाट गाउँ।

३. बसाइँसराइका आर्थिक प्रभावहरू के-के हुन्?

जमिनमा जनसङ्ख्याको दबाबमा परिवर्तन, प्रतिव्यक्ति उत्पादन र आयमा प्रभाव, विप्रेषणको आगमन, र उपभोग गर्ने संस्कारमा वृद्धि।

४. बसाइँसराइका सांस्कृतिक प्रभावहरू के-के हुन्?

भाषिक, सांस्कृतिक र सामाजिक समायोजनमा कठिनाइ, मौलिक संस्कृतिमा विचलन, र विदेशी रहनसहनको नक्कल

छोटो उत्तर दिनुहोस

(१) बसाइँसराइले पार्ने आर्थिक प्रभावहरूको सूची तयार पार्नुहोस्।

बसाइँसराइले विभिन्न आर्थिक प्रभाव पार्छ, जसलाई सकारात्मक र नकारात्मक रूपमा वर्गीकरण गर्न सकिन्छ:

सकारात्मक प्रभावहरू:

1. आयआर्जनमा वृद्धि: नयाँ स्थानमा रोजगारीका अवसरहरू पाइने भएकाले बसाइँसराइ गर्ने व्यक्तिको आयस्तर बढ्न सक्छ।

2. विदेशी मुद्रा भित्रिने (विप्रेषण): यदि बसाइँसराइ अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा भयो भने विदेशबाट पठाइने विप्रेषणले देशको अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउँछ।

3. उद्योग र व्यापारमा वृद्धि: बढी जनसङ्ख्या भएको क्षेत्रमा व्यवसायिक गतिविधिहरू बढ्न सक्छन्।

4. नयाँ सीप र प्रविधि हस्तान्तरण: बसाइँसराइ गर्ने व्यक्तिहरू नयाँ सीप सिकेर आफ्नो गाउँ वा देश फर्केर नयाँ व्यवसाय थाल्न सक्छन्।

5. सहकारी तथा लगानी प्रवर्धन: बसाइँसराइ गर्नेहरूले कमाइको केही हिस्सा सहकारी वा व्यवसायमा लगानी गर्न सक्छन्।

नकारात्मक प्रभावहरू:

1. गन्तव्यस्थलमा रोजगारीको प्रतिस्पर्धा: धेरै मानिसहरू एउटै क्षेत्रमा बसोबास गर्न थालेमा रोजगारीको प्रतिस्पर्धा बढ्छ।

2. बढ्दो शहरीकरणले महँगी बढाउँछ: धेरै जनसङ्ख्या भएको ठाउँमा घरभाडा, खाद्यान्न तथा अन्य सामग्रीको मूल्य बढ्न सक्छ।

3. ग्रामीण क्षेत्रको श्रमशक्ति घट्छ: उत्पादक उमेर समूहका व्यक्तिहरू बाहिरिएमा गाउँको श्रमशक्ति कम हुन्छ।

4. वातावरणीय असर: धेरै मानिसहरूको उपस्थितिले गन्तव्यस्थलमा प्रदूषण र बिनासको समस्या निम्त्याउन सक्छ।

(२) बसाइँसराइले आर्थिक सामाजिक उन्नयन मात्र नगरी सामाजिक विकृति समेत बढाएको छ भन्ने पक्षमा आफ्ना विचारहरू प्रस्तुत गर्नुहोस्।

बसाइँसराइले आर्थिक तथा सामाजिक उन्नति गर्न सहयोग पुर्‍याए पनि यसले केही सामाजिक विकृतिहरू निम्त्याउने गर्छ। त्यसका केही पक्षहरू निम्नानुसार छन्:

सामाजिक उन्नयनका पक्षहरू:

1. शिक्षा र स्वास्थ्यमा सुधार: बसाइँसराइ गर्ने व्यक्तिहरू उच्च शिक्षाका लागि राम्रो विद्यालय तथा स्वास्थ्य सेवा प्राप्त गर्न सक्छन्।

2. सामाजिक विविधता र समावेशीकरण: विभिन्न जातजाति तथा संस्कृतिबीच अन्तर्क्रिया बढ्छ, जसले सामाजिक सहिष्णुता बढाउन सक्छ।

3. नयाँ सोच र आधुनिक प्रवृत्तिको विकास: ग्रामीण क्षेत्रबाट शहरी क्षेत्रमा गएका मानिसहरूले प्रविधि र नयाँ सोचको विकास गर्न सक्छन्।

सामाजिक विकृतिहरू:

1. परिवार विखण्डन: धेरै मानिसहरू रोजगारीका लागि घर छोडेर जाँदा परिवार विखण्डन हुने सम्भावना बढ्छ।

2. असामाजिक क्रियाकलापहरू: बेरोजगार र दिशाविहीन व्यक्तिहरू लागू पदार्थ दुर्व्यसन, चोरी, ठगी जस्ता गैरकानुनी कार्यमा संलग्न हुन सक्छन्।

3. संस्कृति र परम्पराको ह्रास: शहरीकरणले गर्दा ग्रामीण परम्परा र मौलिक संस्कृतिहरू लोप हुने सम्भावना हुन्छ।

4. शहरी क्षेत्रमा आवास समस्या: अत्यधिक बसाइँसराइले सहरमा अव्यवस्थित बस्ती तथा फोहोर व्यवस्थापनको समस्या निम्त्याउन सक्छ।

(३) बसाइँसराइका सांस्कृतिक प्रभावहरूको समीक्षा गर्नुहोस्।

बसाइँसराइले संस्कृति र परम्परामाथि गहिरो प्रभाव पार्छ। यसका केही मुख्य पक्षहरू निम्नानुसार छन्:

सकारात्मक सांस्कृतिक प्रभावहरू:

1. संस्कृतिको आदानप्रदान: विभिन्न समुदायका मानिसहरूबीच अन्तर्क्रिया हुँदा उनीहरूबीच सांस्कृतिक आदानप्रदान हुन्छ।

2. भाषिक विविधता: नयाँ स्थानमा पुगेपछि मानिसहरूले फरक भाषा तथा बोलिचालिका शब्दहरू सिक्न सक्छन्।

3. नयाँ सोचको विकास: विभिन्न संस्कृतिको मिश्रणले सामाजिक सहिष्णुता तथा समावेशी सोचलाई प्रोत्साहन गर्न सक्छ।

नकारात्मक सांस्कृतिक प्रभावहरू:

1. मौलिक संस्कृति हराउने खतरा: धेरैजसो स्थानमा बाहिरी संस्कृतिको प्रभावले गर्दा मौलिक परम्पराहरू कमजोर बन्दै जान्छन्।

2. नयाँ पुस्ताले आफ्नो पहिचान बिर्सने सम्भावना: आधुनिक शहरी जीवनशैलीको प्रभावले गर्दा नयाँ पुस्ताले आफ्नै भाषा, पोशाक, तथा परम्परालाई कम महत्व दिन सक्छ।

3. धार्मिक तथा सामाजिक द्वन्द्व: सांस्कृतिक फरक भएकाले नयाँ ठाउँमा हुने भेदभाव वा पूर्वाग्रही व्यवहारले सामाजिक तनाव निम्त्याउन सक्छ।

4. फास्ट-फुड तथा विलासी जीवनशैलीको प्रभाव: पश्चिमीकरणको प्रभावले गर्दा स्वस्थकर परम्परागत खानपान तथा जीवनशैली हराउँदै जान सक्छ।

बसाइँसराइ प्राकृतिक प्रक्रिया भए पनि यसले आर्थिक, सामाजिक, र सांस्कृतिक क्षेत्रमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्छ। सही योजना तथा व्यवस्थापन नभएमा यसको नकारात्मक प्रभावहरू गहिरो हुन सक्छन्। त्यसैले, उचित नीति तथा व्यवस्थापन अपनाएर बसाइँसराइलाई व्यवस्थित बनाउन आवश्यक छ।